Polska 16 listopada – co wydarzyło się tego dnia

Tego dnia elektor Jan Zygmunt Hohenzollern złożył hołd lenny Zygmuntowi III. Wazie; koniec Insurekcji Kościuszkowskiej; telegram Józefa Piłsudskiego do przywódców państw notyfikujący powstanie niepodległego państwa polskiego; przeprowadzono wybory do Sejmu III. kadencji, w których zwyciężył BBWR; utworzono Komisję Specjalną do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym; odbyła się prapremiera musicalu „Boso, ale w ostrogach”; Sejm RP przyjął ustawę o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy; prezydent Lech Kaczyński powołał rząd Donalda Tuska; prezydent Andrzej Duda powołał rząd Beaty Szydło. Urodzili się m. in. Augustyn Kordecki, Edmund Wasilewski, Konstanty Janicki, Wiktor Biegański, Mieczysław Lepecki, Antoni Kępiński, Janusz Morgenstern, Roman Zimand, Marzena Trybała. Zmarli natomiast: Samuel Orgelbrand, Józef Poznański, Marek Perepeczko, Jadwiga Piłsudska-Jaraczewska, Franciszek Kornicki, Henryk Gulbinowicz oraz Benedykt Czuma. Dzisiaj imieniny obchodzą: Edmund, Marek oraz Audomar, Ariel, Aureliusz, Dionizy, Eucheriusz, Gertruda, Łucja, Małgorzata, Niedamir, Otmar, Patrokles i Piotr. Nietypowe święta: Dzień Tolerancji, Dzień Służby Zagranicznej RP. 1520 – Mikołaj Kopernik, który pozostał w Olsztynie, żeby bronić miasta przed Krzyżakami, napisał list do króla Zygmunta I., w którym błaga go o pomoc. Kopernik pisał m.in.: „Pragniemy bowiem uczynić to, co przystoi ludziom szlachetnym i uczciwym oraz całkowicie oddanym Waszemu Majestatowi, nawet jeśliby przyszło nam zginąć. Uciekając się pod opiekę tegoż majestatu, całość naszego mienia polecamy i powierzamy. Najszczerzej oddani słudzy, kanonicy i kapituła kościoła warmińskiego”. List ten nie dotarł jednak do króla, gdyż posłańca schwytali Krzyżacy. Sytuacja Olsztyna była bardzo ciężka, bo w mieście było tylko 100. polskich żołnierzy, a brakowało dział i ołowiu na kule oraz kończyła się żywność m.in. sól. Oprócz Kopernika w Olsztynie pozostał tylko jeden z kanoników, również torunianin, Henryk Snellenberg. Na szczęście po kilu dniach przybył z Elbląga do Olsztyna oddział piechoty pod dowództwem Czecha, Henryka Peryka z Janowic. 1603 – W Iwanowicach koło Kalisza urodził się Augustyn Kordecki, przeor klasztoru paulinów na Jasnej Górze, organizator obrony sanktuarium częstochowskiego przed wojskami szwedzkimi w 1655 r. 1611 – W Warszawie przed kościołem św. Anny margrabia brandenburski, elektor Jan Zygmunt Hohenzollern złożył hołd lenny Zygmuntowi III. Wazie; był to jeden z wielu hołdów pruskich składanych królom Polski jako suwerenom Prus. 1794 – Koniec Insurekcji Kościuszkowskiej; pod Radoszycami nastąpiło rozwiązanie oddziałów powstańczych i kapitulacja przed rosyjskim wojskiem; po upadku powstania Rosja, Niemcy i Austria dokonały trzeciego rozbioru Polski. 1800 – Zainaugurowało działalność Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk. 1814 – Urodził się Edmund Wasilewski, poeta, nauczyciel. 1846 – Wolne Miasto Kraków zostało zaanektowane przez Austrię. 1848 – W Londynie w Guildhall odbył się ostatni publiczny koncert Fryderyka Chopina, który zagrał na rzecz polskich emigrantów. 1868 – Zmarł Samuel Orgelbrand, jeden z najbardziej znanych księgarzy i wydawców, właściciel drukarni. 1876 – Urodził się Konstanty Janicki, zoolog, twórca warszawskiej szkoły parazytologii. 1892 – W Samborze urodził się Wiktor Biegański, aktor, reżyser teatralny i filmowy. 1897 – W Kluczkowicach koło Puław urodził się Mieczysław Lepecki, żołnierz Legionów Polskich, w latach 1930-1935 adiutant marszałka Józefa Piłsudskiego; pisarz, podróżnik, autor wspomnień. 1900 – Przed nieistniejącym już hotelem „Germania” we Wrocławiu chora psychicznie zamachowczyni rzuciła toporkiem w stronę powozu cesarza Niemiec Wilhelma II. Hohenzollerna. 1901 – W Warszawie zainaugurowano działalność hotelu „Bristol”. 1904 – W Warszawie uruchomiono pierwszą centralę telefoniczną. 1910 – Miasto Sopot zakupiło pobliską miejscowość Karlikowo. 1918 – W Międzyrzecu Podlaskim żołnierze niemieccy zamordowali 22. żołnierzy POW broniących pałacu Potockich i co najmniej kolejne 22. osoby spośród ludności cywilnej. 1918 – Telegram Józefa Piłsudskiego, adresowany do przywódców państw, notyfikujący powstanie niepodległego państwa polskiego. 1918 – Urodził się Antoni Kępiński, psychiatra, profesor Akademii Medycznej w Krakowie, twórca teorii metabolizmu informacyjnego. 1922 – W Mikulińcach koło Tarnopola urodził się Janusz Morgenstern, reżyser, scenarzysta, producent filmowy; zrealizował m.in. filmy „Do widzenia, do jutra”, „Jowita”, „Trzeba zabić tę miłość” oraz seriale „Stawka większa niż życie”, „Kolumbowie” i „Polskie drogi”. 1924 – W Toruniu wyjechały na trasę pierwsze autobusy miejskie. 1926 – We Lwowie urodził się Roman Zimand, historyk literatury, eseista. 1930 – W Polsce przeprowadzone zostały wybory do Sejmu III. kadencji, tzw. wybory brzeskie. W wyborach do Sejmu BBWR zdobył 46,7 % głosów (249 posłów i 77 senatorów), Centrolew 17,3 % (79 i 13), Stronnictwo Narodowe 12,7 % (63 i 12), Polskie Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji 3,8 % (14 i 2), pozostali 19,5 % (w tym mniejszości narodowe 33. posłów i 7. senatorów oraz inni 6. posłów). Frekwencja w wyborach wynosiła 75 % do Sejmu i 63 % do Senatu. 1934 – Aktorka Nina Andrycz zadebiutowała w wileńskim Teatrze na Pohulance. 1940 – Niemcy zamknęli getto w Warszawie; na obszarze 307. ha znalazło się około 400 tys. Żydów. 1942 – Oddziały Kedywu KG AK z Warszawy przeprowadziły akcję równoczesnego wykolejenia pięciu niemieckich pociągów na liniach z Warszawy do Radomia, Dęblina, Łukowa i Terespola. 1943 – Rzeź wołyńska: we wsi Huta Stara miejscowa samoobrona, wspierana przez partyzantów sowieckich i AK, odparła atak oddziałów UPA w liczbie około 1200. ludzi, z których około 100. zginęło lub zostało rannych. 1944 – PKWN wydał dekret „O przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa”. 1945 – Utworzono Komisję Specjalną do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym, posiadającą uprawnienia sądu i prokuratury. 1945 – W Londynie podpisano konwencję o otworzeniu UNESCO (Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury). 1950 – W Warszawie rozpoczął obrady II. Światowy Kongres Pokoju, w czasie, którego wybrano Światową Radę Pokoju. 1950 – W Krakowie urodziła się Marzena Trybała, aktorka Teatru Ateneum; wystąpiła w filmach „Przypadek”, „Widziadło”, „Komediantka”, „Powrót wilczycy”, „Korczak” oraz „Pamiętnik znaleziony w garbie”. 1956 – Zmarł Józef Poznański, komandor, specjalista w zakresie prawa morskiego, logistyk, współtwórca polskiej gospodarki morskiej. 1959 – Premiera filmu „Kamienne niebo” w reżyserii Ewy i Czesława Petelskich. 1964 – Sejm PRL przyjął ustawę o Polskim Czerwonym Krzyżu. 1972 – W Paryżu Konferencja Generalna UNESCO przyjęła konwencję o ochronie światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego. 1979 – Premiera filmu „Amator” w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego. 1979 – Dokonano oblotu śmigłowca PZL „W-3 Sokół”. 1982 – Wycofany ze służby żaglowiec „Dar Pomorza” został przekazany Centralnemu Muzeum Morskiemu w Gdańsku. 1984 – W Operetce Warszawskiej odbyła się prapremiera musicalu „Boso, ale w ostrogach” na podstawie powieści Stanisława Grzesiuka. 1989 – W Warszawie przystąpiono do zdemontowania zaprojektowanego przez Zbigniewa Dunajewskiego w 1951 roku pomnika Feliksa Dzierżyńskiego. Akcja trwała do 17. listopada. Plac, również nazwany imieniem sowieckiego działacza komunistycznego powrócił do swojej dawnej nazwy – Plac Bankowy. 2000 – Sejm RP przyjął ustawę o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. 2005 – Zmarł Marek Perepeczko, aktor filmowy i teatralny, odtwórca słynnej roli Janosika. 2007 – Prezydent Lech Kaczyński powołał rząd Donalda Tuska. 2014 – W Polsce odbyły się wybory samorządowe. W głosowaniu do sejmików województw i rad powiatów zwyciężyło Prawo i Sprawiedliwość. 2014 – W Warszawie zmarła Jadwiga Piłsudska-Jaraczewska, córka marszałka Józefa Piłsudskiego; była m.in. pilotem szybowców, a w czasie II. wojny światowej służyła w brytyjskim Air Transport Auxiliary (ATA); po zakończeniu wojny pozostała w Londynie jako uchodźca polityczny, do Polski powróciła w 1989 r.; założyła Fundację Rodziny Józefa Piłsudskiego, która wspólnie z MKiDN utworzyła Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. 2015 – Prezydent Andrzej Duda powołał rząd Beaty Szydło. 2017 – W Worthing w Wielkiej Brytanii zmarł Franciszek Kornicki, podpułkownik pilot Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, po II. wojnie światowej major Królewskich Sił Powietrznych, ostatni żyjący dowódca polskiego dywizjonu lotniczego z okresu II. wojny światowej (308 i 317). We wrześniu 2017 r. zwyciężył w plebiscycie internetowym Muzeum Królewskich Sił Powietrznych i dziennika „The Telegraph” na bohatera wystawy na stulecie RAF. 2020 – We Wrocławiu zmarł kard. Henryk Gulbinowicz, administrator apostolski w Białymstoku w latach 1970–1976, arcybiskup metropolita wrocławski w latach 1976–2004, kardynał prezbiter od 1985, od 2004 arcybiskup senior archidiecezji wrocławskiej. Był znany ze swojego wsparcia dla opozycji antykomunistycznej. Na początku grudnia 1981 r. ukrył w pałacu biskupim 80 mln zł wypłaconych z konta bankowego przez działaczy dolnośląskiej „Solidarności”. Kawaler Orderu Orła Białego. 2023 – W Łodzi zmarł działacz opozycji z okresu PRL Benedykt Czuma. W 1965 r. wraz z bratem Andrzejem Czumą, Stefanem Niesiołowskim, Marianem Gołębiewskim i Emilem Morgiewiczem był założycielem tajnej organizacji niepodległościowej Ruch. Działał także w ROPCiO i Solidarności. Źródło: PAP Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.