Polska 28 października – co wydarzyło się tego dnia

Tego dnia rozpoczęto budowę Kanału Elbląskiego; otwarto dla żeglugi towarowej Kanał Elbląski; w Barbarce Niemcy przeprowadzili pierwszą zbiorową egzekucję, w której zamordowano 130. polskich więźniów; Sejm uchwalił ustawę o reformie walutowej; Sejm zakazał posiadania walut obcych, złota i platyny; komuniści uwolnili internowanego od 1953 r. kard. Stefana Wyszyńskiego; polscy siatkarze, trenowani przez Huberta Wagnera, zdobyli złoty medal na mistrzostwach świata w Meksyku; Polskę opuściły ostatnie jednostki bojowe armii rosyjskiej. Urodzili się m. in. Zygmunt Wróblewski, Karol Popiel, Karol Maleczyński, Jan Nielubowicz, Maria Hiszpańska-Neumann, Henryk Bereza, Sława Kwaśniewska, Jan Domarski, Krzysztof Materna, Iwona Katarzyna Pawlak. Zmarli natomiast: Bolesław III. Krzywousty, Edward Hartwig, Witold Pograniczny, Stanisław Lenartowicz, Tadeusz Mazowiecki oraz Edward Dwurnik. 1138 – Zmarł książę Bolesław III. Krzywousty. 1423 – W Warcie sejm walny uchwalił Statut warcki, zatwierdzony następnie przez króla Władysława II. Jagiełłę. Dawał on rycerstwu możliwość wykupu gospodarstw bogatych chłopów. 1611 – Na mocy przywileju króla Zygmunta III. Wazy Kolegium Jezuickie w Poznaniu zostało przekształcone w szkołę akademicką, uzyskując status uniwersytecki. 1763 – W Dreźnie zmarł Heinrich von Bruehl, minister saski, bliski doradca króla Augusta III. 1844 – Rozpoczęła się budowa Kanału Elbląskiego. 1845 – W Grodnie urodził się Zygmunt Wróblewski, fizyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; w 1883 r. wraz z prof. Karolem Olszewskim dokonał pierwszego w dziejach skroplenia tlenu i azotu. 1861 – Otwarto dla żeglugi towarowej Kanał Elbląski. W 1978 fragment kanału został uznany za zabytek techniki, natomiast rozporządzeniem Prezydenta RP z dnia 14. stycznia 2011 r. został uznany za pomnik historii. 1887 – W Rzochowie koło Mielca urodził się Karol Popiel, współtwórca Polskich Drużyn Strzeleckich, żołnierz Legionów Polskich; przywódca Narodowej Partii Robotniczej, poseł na Sejm (1922-1927); działacz Centrolewu, więzień brzeski; przywódca Stronnictwa Pracy (1937); w czasie II. wojny światowej minister w rządzie RP na uchodźstwie; po wojnie poseł do KRN (1945-1946); w 1947 r. wyemigrował do USA. 1897 – Urodził się Karol Maleczyński, historyk – mediewista, badacz dziejów Śląska, tłumacz, przed II. wojną światową – profesor Uniwersytetu Lwowskiego, po wojnie – Wrocławskiego. 1915 – Urodził się Jan Nielubowicz, chirurg, pionier transplantacji nerek w Polsce, profesor Akademii Medycznej w Warszawie. 1917 – Urodziła się Maria Hiszpańska-Neumann, polska artystka zajmująca się grafiką i malarstwem, a także ilustratorka książek. 1918 – W Krakowie powstała Polska Komisja Likwidacyjna; w jej skład weszli m.in. Ignacy Daszyński, Jędrzej Moraczewski i Wincenty Witos. 1918 – Rada Regencyjna powołała gen. Tadeusza Jordan Rozwadowskiego na urząd szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. 1918 – Rada Narodowa Czechosłowacji wydała pierwszą ustawę państwa czechosłowackiego. Dokument stwierdzał, że „samodzielne państwo czechosłowackie weszło w życie”. 1926 – W Miedniewicach koło Skierniewic urodził się Henryk Bereza, krytyk literacki, eseista. 1928 – W Krakowie urodziła się Sława Kwaśniewska, aktorka. 1938 – Władze III. Rzeszy deportowały do Polski około 17 tys. Żydów, którzy mieszkali w Niemczech, ale posiadali polskie obywatelstwo; najwięcej z nich – około 9,5 tys. – zmuszono do przekroczenia polskiej granicy w rejonie Zbąszynia. 1939 – W podtoruńskiej Barbarce Niemcy przeprowadzili pierwszą zbiorową egzekucję, w której zamordowano 130. polskich więźniów. 1946 – Sąd w Warszawie za pełnienie kierowniczych funkcji w NSZ i Organizacji Polskiej skazał na śmierć Mirosława Ostromęckiego, Władysława Drybsa i Marię Kobierzycką; wszystkim skazanym zamieniono wyroki na kary dożywotniego więzienia. 1946 – W Rzeszowie urodził się Jan Domarski, piłkarz, strzelec historycznej bramki w meczu z Anglią na Wembley w 1973 r., która dała polskiej reprezentacji awans na Mistrzostwa Świata w Niemczech. 1948 – W Sosnowcu urodził się Krzysztof Materna, satyryk, aktor, konferansjer, reżyser i producent telewizyjny. 1950 – Sejm uchwalił ustawę o reformie walutowej. Drukowanie nowych banknotów miało miejsce poza granicami Polski: w Szwecji, Czechosłowacji i na Węgrzech. Do ostatniej chwili przechowywano je w strzeżonych magazynach, a wszystkie banknoty nosiły datę 1. lipca 1948 roku. Tego dnia w Sejmie posłom zakazano opuszczać budynek Sejmu i kontaktować się z kimkolwiek. Ustalona relacja wynosiła 3 nowe złote za 100 starych złotych. Nie dotyczyło to oszczędności w wysokości ponad 100 tysięcy złotych – te przeliczano w relacji 1. złotego do 100 złotych. Do obiegu po raz pierwszy po wojnie wprowadzono bilon. W rzeczywistości komuniści przeprowadzili skok na prywatne pieniądze Polaków – posiadacze gotówki stracili 2/3 jej dotychczasowej wartości. 1950 – Sejm przyjął ustawę o zakazie posiadania walut obcych, monet złotych, złota i platyny oraz zaostrzeniu kar za niektóre przestępstwa dewizowe. Na mocy tej ustawy każdy obywatel posiadający dewizy albo kruszce (m.in. złoto i platynę) był zmuszony odsprzedać je państwu po cenach urzędowych. Za uchylenie się od tego obowiązku groziła kara więzienia. Natomiast za nielegalny obrót dewizami, złotem i platyną przewidziane było dożywocie, a nawet kara śmierci. 1956 – Władze komunistyczne uwolniły internowanego od września 1953 r. prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego, który powrócił do Warszawy. 1963 – W Sulechowie urodziła się Iwona Katarzyna Pawlak, aktorka. 1974 – Polscy siatkarze, trenowani przez Huberta Wagnera, zdobyli złoty medal na mistrzostwach świata rozgrywanych w Meksyku. Występowali w składzie: trener Hubert Jerzy Wagner, kapitan Ryszard Bosek (Płomień Milowice), Wiesław Czaja (AZS Częstochowa), Wiesław Gawłowski (Płomień Milowice), Stanisław Gościniak (Resovia Rzeszów), Marek Karbarz (Resovia Rzeszów), Mirosław Rybaczewski (AZS Olsztyn), Włodzimierz Sadalski (Płomień Milowice), Aleksander Skiba (Płomień Milowice), Edward Skorek (Legia Warszawa), Włodzimierz Stefański (Resovia Rzeszów), Tomasz Wójtowicz (Avia Świdnik), Zbigniew Zarzycki (Płomień Milowice). Był to pierwszy olimpijski tytuł polskiej drużyny w grze zespołowej w historii sportu. 1975 – W Warszawie zakończył się IX. Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, którego zwycięzcą został Krystian Zimerman. 1981 – Na wezwanie władz NSZZ „Solidarność” w całej Polsce przeprowadzony został godzinny strajk ostrzegawczy. 1981 – W Poznaniu urodził się Jan Komasa, reżyser, scenarzysta; autor filmów „Miasto 44”, „Powstanie warszawskie”, „Sala samobójców”. 1989 – Powstało Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe (ZChN), ugrupowanie polityczne wywodzące się z ruchu solidarnościowego, nawiązujące do przedwojennych tradycji narodowodemokratycznych i chrześcijańskiej demokracji. Pierwszym przewodniczącym partii został Wiesław Chrzanowski. 1989 – Na zakończenie wywiadu w telewizyjnym „Dzienniku Komentarze” aktorka Joanna Szczepkowska słowami: „Proszę Państwa, czwartego czerwca osiemdziesiątego dziewiątego roku skończył się w Polsce… komunizm” symbolicznie zakończyła „erę komunizmu” w Polsce. 1992 – Terytorium Polski opuściły ostatnie jednostki bojowe armii rosyjskiej. 1999 – Leszek Cichy, jako pierwszy Polak, wspiął się na najwyższe szczyty wszystkich kontynentów, tego dnia skompletował „Koronę Ziemi”. 2003 – Zmarł Edward Hartwig, artysta fotografik, legenda polskiej fotografii, jeden z założycieli Związku Polskich Artystów Fotografików. 2008 – Zmarł Witold Pograniczny, dziennikarz muzyczny, jeden z pierwszych redaktorów Programu III. Polskiego Radia. 2008 – Podczas prac budowlanych w Malborku odkryto pochodzący z czasów II. wojny światowej masowy grób 2116. osób. 2010 – We Wrocławiu zmarł Stanisław Lenartowicz, reżyser, scenarzysta, autor filmów „Giuseppe w Warszawie” oraz „Czerwone i złote”. 2013 – W Warszawie zmarł Tadeusz Mazowiecki, działacz opozycji demokratycznej, redaktor naczelny „Tygodnika Solidarność”; uczestnik obrad Okrągłego Stołu, pierwszy niekomunistyczny premier w Polsce po II. wojnie światowej (1989-1991); w latach 90. wysłannik ONZ na Bałkanach. 2014 – W Warszawie prezydenci Polski i Izraela otworzyli wystawę główną w Muzeum Historii Żydów Polskich; na ekspozycję składa się osiem galerii, które prezentują 1000 lat historii polskich Żydów. 2018 – W Warszawie zmarł Edward Dwurnik, jeden z najbardziej rozpoznawalnych polskich malarzy współczesnych, twórca około 5. tysięcy obrazów i 10. tysięcy rysunków. źródło: PAP Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.