Polska 30 września – co wydarzyło się tego dnia

Tego dnia pierwszy powszechny spis ludności przeprowadzony w II. RP; Ignacy Mościcki zrzekł się urzędu prezydenta RP; rząd polski zerwał stosunki dyplomatyczne z Jugosławią; w Warszawie odbył się pierwszy w Polsce masowy bieg maratoński; w Nowej Hucie doszło do gwałtownych starć z milicją; podczas tzw. obiadu drawskiego doszło – z inicjatywy prezydenta Lecha Wałęsę – buntu generalicji przeciwko ministrowi obrony narodowej; zlikwidowano Wojskowe Służby Informacyjne, polscy siatkarze zdobyli złoty medal podczas Mistrzostw Świata. Urodzili się m. in. Stanisław Konarski, Michał Bobrzyński, Franciszek Gąsienica Groń, Barbara Trzetrzelewska, Dariusz Dziekanowski, Tymon Tymański, Małgorzata Glinka-Mogentale. Zmarli natomiast: Józef Chłopicki, Karol Estreicher, Franciszek Kostrzewski, Maria Malicka, Zygmunt Kałużyński oraz Kornel Morawiecki. 1089 – Został otruty królewicz Mieszko Bolesławowic, syn Bolesława II. Szczodrego. Wraz z jego śmiercią wygasła pierworodna, królewska linia Piastów. 1288 – W Krakowie zmarł Leszek Czarny, książę krakowski i sandomierski. 1632 – Wojska moskiewskie przekroczyły granicę Rzeczypospolitej rozpoczynając wojnę polsko-rosyjską, tzw. wojnę smoleńską (1632-1634). 1700 – W Żarczycach w powiecie chęcińskim urodził się Stanisław Konarski, pedagog, reformator szkolnictwa, poeta, dramaturg, pisarz polityczny, pijar; założyciel Collegium Nobilium w Warszawie. 1773 – Obradujący w Warszawie Sejm ratyfikował traktaty rozbiorowe. 1849 – W Krakowie urodził się Michał Bobrzyński, historyk, przywódca konserwatystów krakowskich (stańczyków). 1854 – W Krakowie zmarł gen. Józef Chłopicki, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792 r., wojen napoleońskich; wódz naczelny wojsk polskich i dyktator w czasie Powstania Listopadowego. 1863 – Powstanie Styczniowe: podczas bitwy pod Mełchowem stracił nogę i dostał się do niewoli Adam Chmielowski, późniejszy brat Albert. 1890 – Zainaugurował działalność Teatr Polski w Bielsku-Białej. 1904 – Rozpoczął działalność Teatr im. Wilama Horzycy w Toruniu. 1908 – W Krakowie zmarł Karol Estreicher, bibliotekarz, bibliograf, historyk literatury i teatru. 1911 – W Warszawie zmarł Franciszek Kostrzewski, malarz, ilustrator, karykaturzysta. 1921 – Pierwszy powszechny spis ludności przeprowadzony w II. RP wykazał, że na jej terenie (bez części Górnego Śląska i Wileńszczyzny) żyje 25 mln 694 tys. osób, w tym prawie 17,8 mln osób narodowości polskiej (69,23 %), 3,9 mln ludności ukraińskiej (15,17% ), ponad 2 mln Żydów (7,97%), ponad milion Białorusinów (4,03%) i ok. 750 tys. Niemców (2,99%). 1922 – W Warszawie urodził się Janusz Warmiński, aktor, reżyser, wieloletni dyrektor Teatru Ateneum. 1922 – W Krakowie wprowadzono ruch prawostronny. 1928 – W Warszawie przy ulicy Konwiktorskiej otwarto stadion „Polonii” Warszawa. 1931 – W Zakopanem urodził się Franciszek Gąsienica Groń, narciarz, pierwszy polski medalista zimowych igrzysk olimpijskich – w 1956 r. w Cortina d’Ampezzo zdobył brązowy medal w kombinacji norweskiej. 1938 – Polskie ultimatum wobec Czechosłowacji z żądaniami terytorialnymi, dotyczące przekazania Polsce Zaolzia. 1939 – Ignacy Mościcki zrzekł się urzędu prezydenta RP; jego następcą, rezydującym na uchodźstwie, został Władysław Raczkiewicz. Nowy szef państwa przyjął dymisję rządu gen. Felicjana Sławoja Składkowskiego i powierzył misję utworzenia nowego gabinetu gen. Władysławowi Sikorskiemu. 1939 – Kampania polska: Zwycięstwo Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga nad sowietami w starciu pod Parczewem. 1944 – Prezydent RP na uchodźstwie Władysław Raczkiewicz zwolnił ze stanowiska Naczelnego Wodza gen. Kazimierza Sosnkowskiego i powołał na to stanowisko gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego. 1944 – Kapitulacja powstańców warszawskich walczących na Żoliborzu. 1944 – Zwycięstwo polskich partyzantów nad przeważającymi siłami niemieckiego wojska i policji w bitwie pod Gruszką na Kielecczyźnie. 1949 – Rząd polski zerwał stosunki dyplomatyczne z Jugosławią. 1954 – W Jaworznie urodziła się Barbara Trzetrzelewska, wokalistka, wykonująca utwory łączące w sobie jazz, pop i brzmienia latynoskie. 1962 – W Warszawie urodził się Dariusz Dziekanowski, piłkarz, trener; w reprezentacji Polski rozegrał 63 mecze, zdobywając 20 bramek; uczestnik finałów Mistrzostw Świata w Meksyku (1986); zawodnik m.in. „Widzewa” Łódź, „Legii” Warszawa, „Celticu” Glasgow i „Polonii” Warszawa. 1968 – W Gdańsku urodził się Tymon Tymański, muzyk, kompozytor. 1978 – W Warszawie urodziła się Małgorzata Glinka-Mogentale, siatkarka, dwukrotna mistrzyni Europy (2003 i 2005), najlepsza zawodniczka kontynentu w 2003 r. 1979 – W Warszawie odbył się pierwszy w Polsce masowy bieg maratoński – Maraton Pokoju. 1982 – Stan wojenny: W Nowej Hucie w czasie manifestacji zorganizowanej przez podziemną „Solidarność” doszło do gwałtownych starć z milicją. 1986 – W Telewizji Polskiej wyemitowano pierwszy odcinek serialu komediowego „Alternatywy 4” w reżyserii Stanisława Barei. 1987 – Premiera filmu „Kobieta samotna” w reżyserii Agnieszki Holland. 1992 – W Krakowie zmarła Maria Malicka, aktorka. 1994 – Podczas tzw. obiadu drawskiego doszło do zainspirowanego przez prezydenta Lecha Wałęsę buntu generalicji przeciwko ministrowi obrony narodowej Piotrowi Kołodziejczykowi. 1997 – FSO rozpoczęła produkcję modelu Daewoo Lanos. 2003 – W Warszawie odbył się protest kilku tysięcy taksówkarzy przeciwko obowiązkowi posiadania kas fiskalnych. 2004 – W Warszawie zmarł Zygmunt Kałużyński, krytyk filmowy, eseista i publicysta. 2006 – W Polsce zlikwidowano Wojskowe Służby Informacyjne; ówczesny wiceszef MON Antoni Macierewicz ocenił, że WSI dopuszczały się bezprawnych działań wobec świata mediów, polityki i gospodarki. 2018 – W rozegranym w Turynie finale Mistrzostw Świata w Piłce Siatkowej Mężczyzn Polska pokonała Brazylię 3:0. 2019 – W Warszawie zmarł, w wieku 78 lat, Kornel Morawiecki, polityk, fizyk i nauczyciel akademicki, działacz opozycji demokratycznej w PRL, przywódca „Solidarności Walczącej”, marszałek senior Sejmu VIII. kadencji, poseł VIII. kadencji; odznaczony Orderem Orła Białego. źródło: PAP